Bolje sprečiti nego lečiti
Briga o ženskom zdravlju obuhvata žene svih starosnih kategorija, decu, adolescente, trudnice, žene u generativnom periodu, žene u peri i postmenopauzi, a u preventivnom smislu podrazumeva:
- pregled spoljnih genitalija, pregled vaginalnog sekreta, PAPA pregled, kolposkopski pregled
- ultrazvučni pregled unutrašnjih genitalnih organa
- pretrage u cilju otkrivanja polno-prenosivih (transmisivnih) infekcija: HPV (Humani Papiloma virusi), hlamidijalnih, herpes virusnih infekcija
- pregled dojki (palpatorni i ultrazvučni pregled)
Invazivni karcinom grlića materice drugi je po učestalosti rak u svetu i sa skoro pola miliona novih slučajeva svake godine čini 12% svih slučajeva raka u žena.
Stopa pojavljivanja (INCIDENCA) je 19,1 na 100 000 u nerazvijenim regionima što je skoro dvostruko više nego u razvijenim regionima gde ona iznosi 10,3 na 100 000. Srbija ima najveću incidencu cervikalnog kancera 24,3 na 100 000 u odnosu na sve druge regione. Poslednjih godina vrh obolevanja od raka grlića materice pomera se prema mlađim starosnim grupama. Činioci koji povećavaju rizik za nastanak svih promena uključuju:
- genitalne infekcije (HPV)
- hemijsku karcinogenezu (pušenje)
- imunosupresija (HIV),stanja posle transplantacije organa/
- seksulane navike (rano stupanje u seksualne odnose, promiskuitet)
- faktore vezane za muškog partnera
- način života (loši socioekonomski uslovi)
Prilikom sprovođenja programa za rano otkrivanje raka grlića materice cilj je postići što veći obuhvat tj. prikupiti zadovoljavajuće briseve od što većeg broja žena starosne dobi koja podleže skriningu.
METODE OTKRIVANJA su relativno jednostavne, jeftine, nisu invazivne (osim biopsije), visoko su senzitivne i specifične.To su:
- citodijagnostika, kolposkopija, histologija, HPV tipizacija
KLINIČKA CITOLOGIJA - je dijagnostička disciplina kod koje se dijagnoza postavlja mikroskopskim pregledom slobodno odvojenih (deskvamiranih) ćelija sa epitelnih površina (u ovom slučaju sa grlića materice). Bojenje preparata po metodi PAPANICOLAU-a uvedeno je u kliničku praksu 1943 godine.
KOLPOSKOPIJA predstavlja mikroskopski pregled spoljnih genitalija, vulve, vagine i grlića materice. Citologija (PAPA test) i kolposkopija zajedno u 95% slučajeva otkrivaju prekanceroze i rani karcinom grlića materice. Ponekad je potrebno radi što tačnijeg postavljanja dijagnoze ovaj pregled upotpuniti biopsijom grlića materice.
Opšte preporuke za uyimanje brisa za citološki pregled
- objasniti ženi značaj uzimanja citološkog brisa
- bris se ne uzima tokom mestruacije
- ukoliko je moguće, bris je poželjno uzimati između 10-tog i 16-tog dana ciklusa
- žena ne bi trebala da koristi nikakvu vaginalnu medikaciju u vreme pregleda (vaginalete, kontraceptive ili ispiranja 24h do 48h pre pregleda)
Koje je žene neophodno pregledati?
1. sa skriningom se počinje najkasnije 3. godine posle početka seksualnih aktivnosti, a najkasnije u starosti od 20.godina
2. posle tri uzastopna normalna citološka brisa uradjena na godinu dana, periodični pregledi se ženama koje pripadaju grupi niskog rizika mogu raditi na 2.-3.godine
3. za seksualno aktivne žene mlađe od 30. godina predlaže se uzimanje citološkog brisa jednom godišnje.
4. posle 65.godine, pod uslovom da je žena redovno dolazila na preglede regularni skrining se može obustaviti.
Poštovane dame i prijatelji, podsećamo Vas da je preventiva prvi korak ka dobrom zdravlju i efikasnom lečenju. Zato mislite o sebi i svojim bližnjima, o zdravlju i to pre bolesti.